[ Start ] [ Voortplanting ]

Veren

Vogels verschillen van alle andere leven­de wezens doordat ze veren bezitten. Ve­ren dienen voor warmte-isolatie, voortbe­weging en camouflage en hebben een sig­naalfunctie voor soortgenoten (en voge­laars!). Er kunnen twee typen worden on­derscheiden, dons- en contourveren. Bij nestvlieders dragen de kuikens reeds bij het uit het ei komen een isolerend dons­kleed. Bij vrijwel alle andere soorten groeit het donskleed korte tijd na het uit het ei komen uit.

De uiterlijke vorm van volgroeide vo­gels wordt bepaald door de over het dons liggende contourveren. Hierbij kan men een onderscheid maken tussen lichaams­veren en slag- en staartpennen. Lichaams­veren hebben aan de basis een klein of groot donsachtig deel. Soms is er zelfs een tweede zogenaamde bijschacht alleen met dons. Er komen uitzonderlijke veer­vormen voor zoals de borstel veren in de mondhoeken van de Nachtzwaluw, de lange sierlijke schouderveren van manne­tjes van bepaalde soorten eenden en de lange haarvormige sierveren van reigers of Aalscholvers in zomerkleed.

Voor gedetailleerde kleedbeschrijvin­gen zijn ook veerpatronen belangrijk, waarvan enkele kenmerkende varianten hieronder zijn afgebeeld.

Waarom hebben vogels veren?
Ondanks het feit dat veren vaak de vogel een prachtig uiterlijk geven is hun voornaamste doel de vogel van een goede isolatie te voorzien. Daarnaast spelen veren een rol bij het vliegen. De sterke en lichte veren houden dicht bij de huid een laag lucht vast die door de lichaamstemperatuur wordt verwarmd. Deze isolatie is zo doelmatig dat vogels, mits ze voldoende voedsel vinden, perioden van bittere koude kunnen overleven. Ook wij mensen maken van deze doelmatige isolatie van de veren gebruik door bijvoorbeeld onder een donsbed te gaan slapen.

Vleugelveer
Een vleugelveer is op zich een wonder van constructie. Uit de stijve en toch buigzame schacht steken dunne vezels die baarden worden genoemd. Uit weerszijden van elke baard groeien de zogenaamde baardjes, die van haakjes zijn voorzien. Deze haakjes grijpen op hun beurt weer in elkaar. Dit vezelsysteem wordt de vlag genoemd.
Als een veer in de war raakt, hoeft de vogel slechts de veer door z'n bek te trekken en alles valt weer keurig op zijn
plaats.

Donsveren
De baarden van donsveren zijn wollig. Dit komt omdat ze niet van haakjes zijn voorzien  en dus ook niet in elkaar grijpen. Vogelnesten zijn veelal bekleed met donsveertjes en de volwassen vogels van veel soorten hebben een warme onderlaag van dons welke dienst doet als isolatielaag.
Donsveren hebben een korte schacht met een pluim van vele baarden.

Het schoonhouden van de  veren
Het gladstrijken van de veren is nodig om ze in goede conditie te houden. Dit gladstrijken van de veren begint de vogel door de snavel over een stuitklier onderaan de staart te wrijven. Iedere vogelliefhebber kan dit tafreel met grote regelmaat waarnemen bij z'n eigen vogels. De stuitklier produceert een wasachtige stof. De vogel verspreidt deze stof over een aantal veren door de snavel als spatel te gebruiken en er vervolgens al knabbelend de veren doorheen te halen. Door toepassing van deze methode maakt de vogel gekreukelde baarden weer recht, verwijderd hij vuil van de veren en zorgt hij ervoor dat de haakjes weer op hun plaats vallen. Vogels werken op deze wijze hun lichaam in etappes af en besteden speciale aandacht aan de slagpennen. Duiven en reigers behoren tot de vogels die geen wasklieren hebben. In plaats daarvan, maken zij zich schoon en maken de veren waterafstotend met een fijn poeder dat wordt geproduceerd door speciale poederdonsveren.

Hoeveel veren heeft een vogel?
Een kleine vogel heeft meestal minder veren dan een grote. Het aantal veren van zangvogels varieert van 1.100 tot 4.600. Een kip heeft ongeveer 8.000 veren, de Amerikaanse zeearend daarentegen blijkt "slechts" ca. 7000 veren te hebben. Het dichtste verenkleed vinden we bij de watervogels. Dit komt omdat watervogels een goede isolatie nodig hebben. Een wilde eend heeft ca. 12.000 veren en een zwaan, schrik niet, 25.000 veren. Mijn petje af voor deze onderzoeker, die toch wel een engelen geduld moet hebben gehad om 25.000 veren te tellen.    
Doorgaans hebben vogels in de zomer minder veren dan in de winter. Zo is bijvoorbeeld uit onderzoek komen vast te staan dat mussen in februari ca. 2.600 veren hebben en in oktober iets meer dan 1.500.
Ondanks dat veren erg licht zijn, vormen ze een verrassend groot deel van het lichaamsgewicht van de vogel. Zo bleek een Amerikaanse zeearend met een gewicht van 4 kg. ruim een kilo aan veren te hebben, wat meer dan tweemaal het gewicht is van de beenderen.  

[ Start ] [ Waarnemingen ] [ Vogellogboek ] [ Tuinvogels ] [ Voeren ] [ Vetbollen maken ] [ Nestkasten ] [ Veren ] [ Topografie ] [ Aantekeningen ] [ Gastenboek ] [ Links ] [ Foto's ] [ Vogelsporen ] [ Vogeltrek ] [ Fröbelen ] [ Berichten ]

U kunt een e-mailbericht met vragen of opmerkingen over deze website verzenden aan John Colfoort
Copyright © 2009 Colfoort